2010-2017: Η εγκληματικότητα στα χρόνια της κρίσης. Τι συμβαίνει σήμερα. (updated)

Του Δημήτρη Τρικεριώτη

Η επίσημη εικόνα για την εγκληματικότητα στην χώρα μας προκύπτει από τα στοιχεία που δίνουν στη δημοσιότητα η Ελληνική Αστυνομία και η Eurostat. Οι εγκληματικές πράξεις αναλύονται σε τελεσμένα γεγονότα και απόπειρες και παρέχεται το πλήθος των υποθέσεων που εξιχνιάζονται σε κάθε κατηγορία. Επίσης παρέχεται και ο αριθμός των ημεδαπών και αλλοδαπών, οι οποίοι εμπλέκονται στις εγκληματικές πράξεις.

Το ενδιαφέρον για την εξέλιξη και την αξιολόγηση της εγκληματικότητας στα χρόνια της κρίσης είναι προφανές, πρώτα και κύρια από την άποψη της κοινωνίας. Η έρευνά μας για το ζήτημα της εγκληματικότητας που ακολουθεί, έρχεται σαν συνέχεια και «αναβάθμιση» μιας παλαιότερης και καταγράφει την εξέλιξη των επίσημων στοιχείων από το 2010 μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2017.

Εξετάζονται τα στοιχεία για τις ανθρωποκτονίες, τα εγκλήματα σεξουαλικής φύσης και το λαθρεμπόριο, όπως επίσης για τις κλοπές, τις διαρρήξεις και τις ληστείες λαμβάνοντας υπόψιν τις υποκατηγορίες τους. Η έρευνα αφορά την επικράτεια και την Αττική.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι από το 2010 μέχρι σήμερα η εγκληματικότητα στην Ελλάδα, με βάση τα επίσημα στοιχεία, εμφανίζει μια σύνθετη και πολλές φορές αντιφατική εικόνα με ενθαρρυντικά, αλλά και ανησυχητικά σημεία, που λαμβάνοντας ως κριτήριο τον σεβασμό στον πολίτη, δεν προσφέρονται για πολιτική εκμετάλλευση από καμία πλευρά. 

 

Α. 2010-2016

Ανθρωποκτονίες (Γραφήματα στην Εικόνα 1)

Από το 2010 μέχρι το 2015 ο αριθμός των ανθρωποκτονιών που διαπράχθηκαν παρουσίασε ελάττωση στην επικράτεια της τάξης του 50%. Μικρότερη ποσοστιαία μείωση σημειώθηκε και στην Αττική με μικρή ανάκαμψη το 2016. Επίσης είχαμε ελάττωση στις απόπειρες ανθρωποκτονίας τόσο συνολικά, όσο και στην Αττική, αλλά σε μικρότερα ποσοστά της τάξης του 30%. Η πορεία των εξιχνιάσεων δείχνει να ακολουθεί την πορεία των περιπτώσεων. Τέλος, σε σχέση με την αναλογία τους στον πληθυσμό, η συμμετοχή των αλλοδαπών δραστών είναι πολύ υψηλή.

Βιασμοί (Γραφήματα στις Εικόνες 2 και 3) 

Μέχρι το 2013 υπήρξε μείωση στον αριθμό των τελεσμένων βιασμών στην επικράτεια και την Αττική. Για το 2014 και το 2015 τα στοιχεία της ελληνικής αστυνομίας και της eurostat διίστανται. Η eurostat δίνει αύξηση των περιπτώσεων σε αντίθεση με την αστυνομία.

Πάντως για το 2016. για το οποίο ακόμη δεν έχει δώσει στοιχεία η eurostat, τα στοιχεία της αστυνομίας συνηγορούν στην αύξηση του αριθμού των βιασμών. Στις περιπτώσεις απόπειρας βιασμού, το 2016 παρατηρείται μια μικρή αύξηση σε σχέση με το 2010, μετά από αυξομειώσεις που σημειώθηκαν στο μεσοδιάστημα. Ανάλογη πορεία ακολουθεί και η πορεία των εξιχνιάσεων. Τέλος, είναι και εδώ αξιοσημείωτη η  σε σχέση με τον πληθυσμό πολύ υψηλή αναλογία των αλλοδαπών δραστών, η οποία το 2016 προσέγγισε το 1:1.

 

Ανθρωποκτονίες και βιασμοί ανά 100.000 κάτοικους (Γράφημα στην Εικόνα 4)

Μια πιο καθαρή εικόνα δίνει η eurostat με την αναλογία των περιπτώσεων ανά 100.000 κάτοικους. Σύμφωνα με αυτήν, το 2015 σε σχέση με το 2010, οι ανθρωποκτονίες μετά από διαρκή φθίνουσα πορεία υποχώρησαν από 1,58/100.000 σε 0,86/100.000 και οι βιασμοί από 1,93/100.000 σε 1,76/100.000 έχοντας όμως φτάσει ακόμη πιο χαμηλά το 2013 (1,35/100.000).

Η μείωση των ανθρωποκτονιών αντανακλάται και στην κατάταξη της χώρας μας μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την 6^η θέση που κατείχε το 2010 μεταξύ 21 κρατών που είχαν διαθέσιμα στοιχεία, το 2015 βρέθηκε στην 16^η θέση μεταξύ 23 κρατών με διαθέσιμα στοιχεία. Όσον δε αφορά τους βιασμούς, η χώρα μας παρουσιάζει τα χαμηλότερα ευρωπαϊκά ποσοστά. Το 2010 ήταν στην τελευταία θέση ανάμεσα σε 17 κράτη με διαθέσιμα στοιχεία και το 2015 στην 20^η θέση ανάμεσα σε 21 κράτη με διαθέσιμα στοιχεία.

Σεξουαλική εκμετάλλευση (Γραφήματα στην Εικόνα 5)

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η μείωση των περιπτώσεων σεξουαλικής εκμετάλλευσης είναι εντυπωσιακή και υπερβαίνει το 70% στην επικράτεια και την Αττική. Σε αυτή την εγκληματική δραστηριότητα, οι αλλοδαποί, παρότι αποτελούν συγκριτικά πολύ μικρότερο τμήμα του πληθυσμού, υπερτερούν αριθμητικά των ημεδαπών.

Λαθρεμπόριο (Γραφήματα στην Εικόνα 6)

Το λαθρεμπόριο στα χρόνια της κρίσης είναι η εγκληματική πράξη που κυριολεκτικά εκτινάχτηκε στα ύψη. Συνολικά στην χώρα, οι περιπτώσεις σχεδόν οκταπλασιάστηκαν και στην Αττική σχεδόν τριπλασιάστηκαν. Επιπλέον, το λαθρεμπόριο είναι ο παραβατικός χώρος όπου οι αλλοδαποί υπερτερούν κατά κράτος των ημεδαπών σε αναλογίες που ξεπερνούν το 1,5:1, όταν τo 2010 η αναλογία ήταν 0,9:1!

Κλοπές και διαρρήξεις (Γραφήματα στην Εικόνα 7)

Τα επίπεδα των διαπραχθέντων κλοπών και διαρρήξεων την περίοδο 2013-2016 σε σχέση με την περίοδο 2010-2012 παρουσιάστηκαν μειωμένα κατά περίπου 20%.

Ωστόσο οι απόπειρες κλοπών και διαρρήξεων από το 2010 μέχρι το 2016 καταγράφουν σταθερή αύξηση με εξαίρεση τα έτη 2013 και 2014 όπου παρουσιάστηκε μικρή ελάττωση. Από την εξέταση των υποκατηγοριών προκύπτει το ανησυχητικό εύρημα ότι το 2016 σε σχέση με το 2010 οι απόπειρες κλοπών και διαρρήξεων είχαν αυξηθεί κατά 73% στην επικράτεια και κατά 92% στην Αττική!

Ενώ το 2010 η αναλογική σχέση εμπλοκής ημεδαπών και αλλoδαπών ήταν σχεδόν 0,9:1, από το 2011 αυτή η αναλογία ανατράπηκε δραματικά υπέρ των ημεδαπών και το 2016 έφτασε το 2,5:1! Η επίδραση της οικονομικής κρίσης στην αύξηση της παραβατικότητας των Ελλήνων μάλλον είναι προφανής. 

Κλοπές τροχοφόρων (Γραφήματα στην Εικόνα 8)

Οι κλοπές τροχοφόρων εξετάζονται από την αστυνομία σαν ιδιαίτερη κατηγορία. Με βάση τα επίσημα στοιχεία για τις τελεσμένες κλοπές εμφανίζεται μια σχετική σταθερότητα την περίοδο 2010-2016. Αντίθετα στις απόπειρες εμφανίζεται μια σημαντική αύξηση από το 2013 μέχρι το 2016, κατά 32% στην επικράτεια και κατά 62% στην Αττική!

Όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες κλοπές και εδώ οι ημεδαποί υπερέχουν αριθμητικά. με την αναλογική τους σχέση να έχει ενισχυθεί στα χρόνια τη κρίσης. Έτσι ενώ το 2010 ήταν κάτω από το 2:1, το 2016 υπερέβη το 3:1. Βέβαια, λαμβάνοντας υπόψιν τον γενικό πληθυσμό μια αποδεκτή αναλογική σχέση θα έπρεπε να είναι γύρω στο 5:1. Κάθε αναλογία μικρότερη από αυτήν καταμαρτυρεί αυξημένη εγκληματική δραστηριότητα εκ μέρους των αλλοδαπών. 

Ληστείες (Γραφήματα στην Εικόνα 9)

Στις ληστείς η εικόνα είναι πιο καθαρή. Μετά από κάμψη των περιπτώσεων από το 2011 μέχρι το 2014, τα δύο τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε ανάκαμψη τόσο στις τελεσμένες ληστείες, όσο και στις απόπειρες ληστείας, χωρίς όμως αυτή να φτάσει στα επίπεδα του 2010. Όμως το τελευταίο δεν ισχύει για την υποκατηγορία «Ληστείες εντός οικιών», όπου διαπιστώνεται το εξαιρετικά ανησυχητικό εύρημα της ραγδαίας αύξησης σε σχέση με το 2010. ‘Ετσι, οι ληστείες που διαπράχθηκαν το 2016 σε σχέση με το 2010 ήταν αυξημένες κατά 89% στην επικράτεια και κατά 106% στην Αττική! Όσο δε αφορά τις απόπειρες ληστείας μέσα στα σπίτια, αυτές σχεδόν διπλασιάστηκαν στην επικράτεια και εξαπλασιάστηκαν στην Αττική!

Αυτό δε που συνέβη στις ληστείες με την αναλογική σχέση εμπλοκής ημεδαπών και αλλοδαπών είναι ακόμη πιο χαρακτηριστικό από αυτό που συνέβη στις κλοπές και τις διαρρήξεις. Έτσι, ενώ το 2010 ο αριθμός των ημεδαπών υπολειπόταν του αριθμού των αλλοδαπών σε μια αναλογία 0,65:1, η σχέση αυτή αντιστράφηκε το 2012 και μέχρι το 2016 έφτασε το 2:1! Το ίδιο συνέβη και με την υποκατηγορία «Ληστείες εντός οικιών», όπου η αναλογία του αριθμού από 0,56:1 το 2010, αντεστράφη το 2012 και τo 2016 έφτασε στο 1,5:1.

Ναρκωτικά (Γραφήματα στην Εικόνα 10)

Ο αριθμός των περιπτώσεων που εμπίπτουν στον «Ν περί ναρκωτικών» εμφανίζεται στην μεν επικράτεια σχετικά σταθερός με μικρές διακυμάνσεις, ενώ στην Αττική παρουσιάζει μια μείωση της τάξης του 23% από το 2012 μέχρι το 2016.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην εγκληματική δραστηριότητα των ναρκωτικών οι ημεδαποί εμπλέκονται σε σχέση με τους αλλοδαπούς σε μια αναλογία που πλησιάζει εκείνη του πληθυσμού! Το 2016 η αναλογία προσέγγισε το 4:1!

 

Β. Α΄ 6μηνο 2017 σε σχέση με Α΄6μηνο 2016 (Γραφήματα στις Εικόνες 11 και 12)

Μια εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα μπορούμε να έχουμε από την συγκριτική παράθεση των στοιχείων των πρώτων εξαμήνων 2016 και 2017.

Όσον αφορά τις διαπραγμένες εγκληματικές πράξεις θα πρέπει να υπογραμμίσουμε:

1. Την περαιτέρω σημαντική ελάττωση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, την μείωση των περιπτώσεων βιασμού και ανθρωποκτονίας στην Αττική, όπως και την μικρή ελάττωση ληστειών μέσα στα σπίτια σε επικράτεια και Αττική.
2. Την περαιτέρω σημαντική αύξηση του λαθρεμπορίου στην επικράτεια, όπως και την μεγάλη αύξηση των ληστειών μέσα σε καταστήματα τόσο στην επικράτεια, όσο και στην Αττική.

Όσον αφορά τις απόπειρες εγκληματικών πράξεων θα πρέπει να υπογραμμίσουμε:

1. Tην ελάττωση στις απόπειρες βιασμού στην επικράτεια και στην Αττική, όπως επίσης την ελάττωση των κλοπών, των διαρρήξεων και των ληστειών με εξαιρέσεις: (α) Τις κλοπές και τις διαρρήξεις στα σπίτια, όπου σημειώθηκε αύξηση στην επικράτεια και (β) Τις ληστείες στα καταστήματα, όπου σημειώθηκε στασιμότητα.

2. Την ανησυχητική αύξηση στις απόπειρες ανθρωποκτονίας, ιδιαίτερα στην Αττική

Θα πρέπει ωστόσο να περιμένουμε τα συνολικά στοιχεία του 2017 για να εκτιμήσουμε με αξιόπιστο τρόπο τις αυξομειώσεις των παραμέτρων της εγκληματικότητας, όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα στα χρόνια της κρίσης, από το 2010 μέχρι το 2016.

 

Γ. Παρατηρήσεις

Η εγκληματικότητα σε όλες της τις μορφές, ακόμη και αν δεν παρουσιάζει αύξηση, είναι μια παράμετρος που σε συνθήκες οικονομικής κρίσης βαραίνει ακόμη περισσότερο την ήδη πιεσμένη καθημερινότητα, ωθώντας βίαια το επίπεδο ζωής ακόμη πιο κάτω. Και όταν αυξάνεται, εγκαθιστά στον πολίτη ένα αίσθημα «πολιορκίας» που εντείνεται, όσο οι οικονομικές συνθήκες αποδυναμώνουν το κοινωνικό κράτος ή ακόμη και αυτό το κράτος δικαίου.

Επιβιώνοντας στην Ελλάδα της κρίσης και πολύ περισσότερο όταν ζεις και εργάζεσαι στο κέντρο της Αθήνας θα έπρεπε ως πολίτης να γνωρίζεις ποια είναι η πραγματική εικόνα της εγκληματικότητας, που διαμορφώνεται γύρω σου τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, αυτό το δικαίωμα ζωτικής ενημέρωσης γίνεται μπαλάκι στα πολιτικά παιχνίδια της μιας ή της άλλης πλευράς όταν μάλιστα τα συστημικά ΜΜΕ και τα στρατευμένα μέσα δικτύωσης δίνουν και αυτά τους δικούς τους «αγώνες».

Το αποτέλεσμα είναι είτε να δίνονται αβάσιμες διαβεβαιώσεις του τύπου «Μπορείτε να κυκλοφορείτε ελεύθερα σε σχέση με πριν», είτε αυθαίρετοι ισχυρισμοί του τύπου «Η Αστυνομία δεν βγάζει όλα τα στοιχεία», όταν βέβαια, τα επίσημα στοιχεία δεν συμφέρουν από πολιτική άποψη. Όμως ο πολίτης δεν πρέπει ούτε να καθησυχάζεται, ούτε να εκφοβίζεται πολιτικά και μιντιακά, αλλά να ενημερώνεται με αξιόπιστα δεδομένα για την εγκληματικότητα. Με βάση αυτή την ιδέα έγινε και η προσέγγιση των επίσημων στοιχείων στη συνοπτική έρευνά μας. 

 

Δ. Συμπεράσματα

Στα χρόνια της κρίσης από το 2010 μέχρι το 2017, με βάση τα στοιχεία της Αστυνομίας και της Eurostat για την εγκληματικότητα στην Ελλάδα:

1. Οι ανθρωποκτονίες ελαττώθηκαν, γεγονός που καταγράφεται επίσημα και από την Eurostat.

2. Οι βιασμοί ελαττώθηκαν από το 2010 μέχρι το 2013, αλλά σύμφωνα με την Eurostat από το 2014 και μετά υπάρχει αύξηση των περιπτώσεων.

3. Οι περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης ελαττώθηκαν σημαντικά.

4. Το λαθρεμπόριο στα χρόνια της κρίσης είναι η εγκληματική πράξη που κυριολεκτικά εκτινάχτηκε στα ύψη.

5. Οι τελεσμένες κλοπές και διαρρήξεις εμφανίζουν μικρή ελάττωση, αλλά οι απόπειρες κλοπών και διαρρήξεων παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση, ιδιαίτερα στην Αττική.

6. Οι τελεσμένες κλοπές τροχοφόρων εμφανίζονται σταθερές, αλλά οι απόπειρες κλοπών τροχοφόρων παρουσιάζουν επίσης σημαντική αύξηση και πάλι ιδιαίτερα στην Αττική.

7. Τα δύο τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε αύξηση στο σύνολο των τελεσμένων ληστειών. Στην περίπτωση των ληστειών στα σπίτια, η αύξηση τόσο στις τελεσμένες, όσο και στις απόπειρες είναι πολύ μεγάλη και ανησυχητική και πάλι ιδιαίτερα στην Αττική.

8. Σε όλες τις εγκληματικές πράξεις η αυξημένη συμμετοχή αλλοδαπών δραστών σε σχέση με τον πληθυσμό θα πρέπει να χαρακτηριστεί πολύ υψηλή και ανησυχητική.

9. Η αυξημένη συμμετοχή ημεδαπών δραστών σε κλοπές, διαρρήξεις και ληστείες ενδεχομένως να συσχετίζεται με τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

10. Τα αλλού ενθαρρυντικά και αλλού ανησυχητικά ευρήματα από τη συσχέτιση των πρώτων εξαμήνων 2017 και 2016 δεν ανατρέπουν την γενική εικόνα 2010-2016.

 

Συμπληρωματική υποσημείωση για το 2017 (update)

Μετά την δημοσίευση των συνολικών στοιχείων του 2017, παραθέτω ένα συνοπτικό πίνακα για την πορεία της εγκληματικότητας  στην επικράτεια το 2017 σε σχέση με το 2016 για επιλεγμένες παραβατικές πράξεις:

 

Αξίζει να σημειωθεί η ανησυχητική αύξηση της παραβατικότητας του Ν. περί ναρκωτικών που συνέβη το 2017 σε σχέση με το 2016. Συνολικά τα τελευταία 4 χρόνια η αύξηση της παραβατικότητας του Ν. περί ναρκωτικών στην Ελλάδα έχει υπερβεί το 20% (Γράφημα)!

 

Πηγές

Στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας για την Εγκληματικότητα                   (http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=81&Itemid=73&lang=)

Eurostat: Crime and criminal justice statistics                                                                (http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Crime_and_criminal_justice_statistics)

 

Twitter: @BlogGnathion